Birinin Zekasını Övmeden Önce Bir Kere Daha Düşünün

Birisinin zekasını övmek veya gereğinden fazla övmek ilk bakışta zararsız gibi görünebilir. Övülen kişi hakikaten başarılı bir sonuç almış, bir iltifatı hak etmiş olabilir. Ayrıca aşağıdaki ve benzeri sözler ona kendisini iyi hissettiriyor olacak, bunun neresi kötü dediğinizi duyar gibiyiz?

“Bu kız çok zeki.”  “Çocuğun aklı süper çalışıyor.”   “İnanılmaz, sen zehir gibisin!”

Ne yazık ki işin iç yüzü böyle değil. Dışarıdan bakıldığında kısa süreli  olumlu etkileri olan bu tarz bir iltifat, uzun dönemde beklenmedik olumsuz  etkiler yaratabiliyor. Geri alınması, düzeltilmesi çok zor etkiler…

1998 yılında Journal of Personality and Social Psychology’de yayınlanan Mueller ve Dweck’in ünlü araştırması birçok beklenmedik sonuç ortaya koyuyor. İzlemek isteyenler için makaleyi özetleyen kısa bir film de var. Çalışmada bir grup çocuğa bir basit test uyguluyorlar. Yarısına “Aferin çok zekisin” diğer yarısına “Aferin çok çalışkansın” iltifatları ediliyor. Bundan sonra olanlar biraz can sıkıcı.

“Çalışkan” etiketini alanların büyük bir oranı, daha sonra kendilerine seçenek verildiğinde daha zor testler almayı, yanlışlarını görmeyi, öğrenmeyi yeğliyorlar. Risk alıyor, deniyor, kendi sınırlarını zorluyor, yeteneklerini geliştiriyorlar.

“Zeki” etiketini alanların çoğunu ise bir korku sarıyor. “Zeki” özelliğini kaybetme endişesi onları daha kolay testleri seçmeye, yanlışlarına geri dönüp bakmamaya, kendilerini zorlamamaya itiyor. Denemeyi bırakıyor, riskten kaçıyor ve bunun sonucu olarak yeteneklerini körelten bir yaklaşım içerisine girebiliyorlar.

İltifat; bunun iltifat olduğunu anlayabilecek derecede akla sahip insanlara yapılmalı galiba, zira henüz bazı şeylerin nezaketen ya da onları motive etmek için olduğunu kestiremeyen kişilerde olumsuz sonuçlar doğurabiliyor. O halde Belli bir yaşın altında yada belli bir zeka düzeyinin altında ki insanlara gereğinden fazla iltifat ve övgü yapmamak gerekiyor. Bu yazıyı faydalı buluyorsanız paylaşmanızı umarak iyi günler diliyoruz.